تمبر هندی در میان ساکنین ماداگاسکار درختی مقدس و پادشاه درختان تلقی میشود.
در کشور هند باغهای بزرگ تمر هندی سالانه حدود ۲۷۵٬۵۰۰ تن میوه تولید میکنند.
هر درخت بالغ میتواند سالیانه تا ۱۷۵ کیلوگرم میوه دهد.
خصوصیات ظاهری :
درخت تمبر هندی بین ۱۰ تا ۲۰ متر طول دارد. رشد این گیاه کُند، ولی عمر آن بسیار طولانی است.. برگهای این درخت همیشهسبز و به رنگ سبز روشن هستند. برگها مرکب بوده به صورت فراهم قرار گرفتهاند.
تمبر هندی در اواخر ماه اردیبهشت گلهایی دارای ۵ گلبرگ و زردرنگ با خطوط نارنجی یا قرمز میدهد.
در ماه مهر این درخت میوههایی به شکل لوبیا درشت و قهوهای و ترشمزه و سرشار از قند است .
هر میوه دارای بین ۱ تا ۱۲هسته است که توسط گوشتی ترشمزه، خمیرمانند و رشته و فیبردار احاطه شده است.
میوهها پوستی قهوهای رنگ و سخت دارند و میتوانند تا ۱۵ سانتیمتر طول داشته باشند.
تمبر هندیهای شبهجزیره هند میوههایی بزرگتر با ۶ تا ۱۲ هسته میدهند، در حالی که تمر هندیهای آفریقایی و مناطق آمریکای جنوبی بین ۱ تا ۶ هسته دارند. این هستهها قهوهایرنگ، پهن و صاف هستند.
نحوه کاشتن تمبر هندی از بذر:
این درخت بونسای خیلی خوشگلی میدهد. برای شکستن خواب دانه ها باید ابتدا آنها را تمیز کنید.بذر آلوچه هندی باید کاملا تمیز مثل لوبیا شده باشد.سپس آنها را داخل آب گرم بریزید.آب جوش نه!!آب گرم کمی داغ.سپس بگذارید تا به دمای اتاق برسد.سپس باز دوباره چندبار اینکار را انجام دهید.زمانی که لایه روی بذر کنده شد کافی است.حتی با کمک انگشتان دست هم میتوان پوست رویی بذر را جدا کرد.سپس ظرفی که ته آن سوراخ داشته باشد برای خروجی آب اضافه انتخاب کنید.داخل آن دوسوم کوکوپیت(پیت نارگیل) و یک سوم پیت ماس بریزید.بعد مخلوط کنید.سپس دانه ها را به فاصله چند سانتی متر ازهم بکارید.خیلی زیر خاک نکنید.به اندازه دوبرابر اندازه دانه. آنها بعد بزودی رشد خواهند کرد.
تمبرهندي گياهي ارزشمند قرباني خرافات:
تمبر هندي از جمله ميوههايي است که بهرغم داشتن بازار مناسب و فراهم بودن بستر کاشت در مناطق جنوبي سيستان و بلوچستان اما به دليل باورهاي عاميانه و نيز واردات بيرويه از کشورهاي همسايه تا کنون انگيزهاي براي کاشت انبوه در بين باغداران و کشاورزان جنوب شرقي کشور ايجاد نکرده است. به گزارش خبرنگار مهر، بسياري از مردم جنوبي سيستان و بلوچستان اعتقاد دارند که کاشت تمبر هندي بد يمن است و موجب مرگ مادربزرگها ميشود و همين باور خرافي سبب بياقبالي نسبت به کشت گسترده اين محصول در اين منطقه شدهاست.
درخت تمبرهندي يک گونه مثمر و مقاوم به خشکسالي است و ميوه ترش مزه آن نيز طرفداران زيادي از جمله در ميان بانوان باردار و کودکان دارد. اين درخت که در زمره داروهاي گياهي قرار دارد عليرغم اينکه در منطقه کنارک و چابهار شرايط براي کاشت آن بسيار مساعد است اما با عدم استقبال کشاورزان و باغداران روبرو شده است.
واردات بيرويه آفت کاشت تمبر هندي :
رييس اداره جنگلداري منابع طبيعي کنارک با بيان اينکه واردات بيرويه اين ميوه از طريق مرزهاي شرقي و اشباع بازار از محصولات خارجي انگيزه لازم براي کاشت اين محصول در کشاورزان را کمرنگ کرده است گفت: تاکنون سرمايه گذاري قابل توجهي براي توليد و صادرات اين محصول در اين منطقه صورت نگرفته است.
عبدالحميد اربابي در گفتگو با مهر اظهار داشت: به دليل وفور ميوه تمبر هندي در تمامي فروشگاه هاي سراسر استان و با قيمتهاي نازل کشاورزان منطقه تمايلي براي کاشت اين درخت پر ثمر از خود نشان نميدهند. وي اذعان داشت: از طرفي اعتقاد به برخي خرافات مبني بر اينکه کاشت اين درخت موجب کوتاه شدن عمر و مرگ مادر بزرگ مي شود بسياري از کشاورزان سنتي را از توليد اين محصول باز ميدارد.اين کارشناس منابع طبيعي يادآور شد: تمبر هندي در زبان محلي مردم "چيتچک" ناميده ميشود و هر چند که کاشت آن به صورت انبوه و وسيع مشاهده نميشود اما بسياري از مردم به صورت تک پايه ان را در منازل خود کاشت مي کنند. اربابي خاطرنشان ساخت: تمبر هندي در طب سنتي ميوهاي سرد و خشک شناخته ميشود و مردم محلي مصرف آن را در پايين آوردن تب موثر مي دانند.وي افزود: مصرف اين ميوه به هضم غذا کمک مي کند و براي رفع تشنگي مفيد است و بسياري از بانوان منطقه از اين ميوه براي رفع تهوع و از پوست آن براي درمان اسهال استفاده ميکنند.
کاشت تمبر هندي در سيستان و بلوچستان جنبه تزئيني دارد.رييس اداره منابع طبيعي بندر کنارک نيز با اشاره به اينکه تمايلي براي کاشت اين درخت به صورت وسيع در اين منطقه وجود ندارد اظهار داشت: با وجود اينکه درخت تمبرهندي يک گونه مثمر و در مقابل خشکسالي مقاوم است اما به دليل عدم برخورداري از بازار مناسب در استان کاشت آن از نظر اقتصادي براي کشاورزان مقرون به صرفه نيست.غلامرضا راهداري در گفتگو با مهر ابراز داشت: درخت تمبر هندي ساليانه يک بار و به ميزان 500 تا 600 کيلو گرم ميوه ميدهد که پس از برداشت و پوست کندن وزن آن کاهش مييايد.
از خرماي خشک تا درخت مقدس :
نام تمبر هندي برگرفته از نام "تمبر" و به معناي خرماي خشك است. ميوه نرسيده اين گياه به رنگ سبز است و وقتي كاملا رسيد به رنگ قهوهاي يا قهوهاي متمايل به قرمز خواهد شد،طعم ميوه آن زماني كه هنوز نرسيده بسيار ترش است و هر چه بيشتر ميرسد شيرينتر ميشود و بچهها آن را به عنوان تنقلات مصرف ميکنند.
خواص درماني :
ميوههاي اين گياه سرشار از ويتامين C است و براي درمان اسكوربوت و سرماخوردگي مفيد اس و مصرف آن حالت تهوع و استفراغ را از بين مي برد و شايد يکي از دلايل استفاده زياد آن توسط بانوان باردار به دليل همين خاصيت است.
مصرف تمبر هندي باعث پايين کاهش حرارت بدن و تب و همچنين رفع عطش ميشود و در درمان اختلالات صفراوي موثر است. ضماد آن جهت دررفتگي عضو و تقويت عضله و همراه با روغن حيواني جهت باز كردن دمل در قديم مورد استفاده قرار ميگرفته است.
آشاميدن آب آن براي رفع هموروئيد (بواسير) مفيد است و از برگهاي آن براي درمان سوختگي استفاده ميكنند و تهيه شربت تمبرهندي مورد استفاده بسياري از ملل است و باعث رفع تشنگي ميشود.
امروزه تمبرهندي كاربرد درماني سنتي خود را به خصوص در ايران از دست داده و صرفا به صورت خوراكي مصرف ميشود و از رب تمبرهندي به عنوان چاشني قليه ماهي، معروفترين خورش جنوبيها و شهرهاي آبادان و خرمشهر استفاده مي شود.
اهالي جنوب کشور به ويژه مردمان چابهار، کنارک و بوشهر پيش از تنوري كردن ماهي، پوست آن را به شيره تمبرهندي آغشته ميكنند و در ساير غذاها از جمله تهيه خورش باميه از چاشني اين ميوه استفاده مي کنند.
بايد توجه داشت تمرهندي را نبايد در آب زياد ماليد زيرا موجت تهوع و استفراغ ميشود بلكه بايد آن را در آب خيساند وقتي در آب حل شد آن را صاف كرده و با كمي نبات يا شكر آشاميد.زياده روي در خوردن اين ميوه باعث خراش روده و ايجاد سرفه ميشود و مصرف آن به عنوان ناشتا مضر است.